Anayasa Mahkemesi (AYM), madencilik faaliyetleri nedeniyle konutu ziyan gören kişinin açtığı tazminat davasının 3303 sayılı “Taşkömürü Havzasındaki Taşınmaz Malların İktisabına Dair Kanun” uyarınca lokal mahkemece reddedilmesinin, mülkiyet hakkı bağlamında tesirli müracaat hakkının ihlali olduğuna hükmetti.
Resmi Gazete’nin bugünkü sayısındaki karara göre, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü, 1996’da bir şirketle anlaşarak, Zonguldak’taki Dilaver Mahallesi’ni de kapsayacak halde madencilik faaliyeti ruhsatı verdi.
Maden aramaları nedeniyle meydana gelen çökmeler yüzünden bölgedeki meskeninin kullanılamaz hale geldiğini tez eden mülk sahibi, ziyanlarının karşılanması için TTK’ye tazminat davası açtı.
Zonguldak 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, 3303 sayılı kanundaki “maden işletmeciliği sebebiyle meydana gelen ziyanlardan taşınmaz sahiplerinin bir hak ve tazminat talep edemeyecekleri” kararı gereği davayı reddetti.
Yargıtayın kararı onaması üzerine taşınmazın sahibi, hak ihlali argümanıyla AYM’ye ferdi müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 35. hususunda teminat altına alınan mülkiyet hakkı ile irtibatlı olarak Anayasa’nın 40. hususunda düzenlenen tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine hükmetti. İhlalin sonuçlarının giderilmesi için de karar örneği lokal mahkemeye gönderildi.
YÜZDE 85 MADENCİLİK FALİYETİ NEDENİYLE
AYM’nin kararında, müracaatçının TTK aleyhine açtığı tazminat davasının mahallî mahkemece işin aslı incelenmeden yalnızca 3303 sayılı kanun münasebet gösterilerek reddedildiği, dava kapsamında alınan uzman raporunda ise “taşınmazın yüzde 85 oranında madencilik faaliyetleri nedeniyle ziyan gördüğünün belirlendiği” tabir edildi.
Bu tespit kapsamında mülkiyet hakkının ihlali tezinin aslının incelenmesi gerektiği aktarılan kararda, Anayasa kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, öbür kuruluş ve şahısları bağlayan temel hukuk kuralları olduğu belirtilerek “Buna nazaran kamu gücü kullanan makamların her türlü iş ve süreçlerinde öncelikle Anayasa kararlarını gözetmeleri zaruridir.” değerlendirmesine yer verildi.
Kararda, Anayasa’nın 152. unsurunda, bir davaya bakan mahkemenin uygulanacak kanun yahut Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin kararlarını Anayasa’ya alışılmamış bulması halinde davayı geri bırakabileceği yahut iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabileceği anımsatıldı.
İhlal kararının akabinde yapılacak tekrar yargılamada da mahkemenin AYM’ye iptal için başvurabileceğine işaret edilen kararda, “Sonuç olarak anılan Anayasa kararlarına nazaran mevcut müracaat bakımından mülkiyet hakkının ihlalinin ve sonuçlarının üstte belirtilen halde gideriminin sağlanabileceği değerlendirilmekle yine yargılama yapılmasında türel fayda bulunmaktadır.” denildi. AA